Największe zmiany w KPC – co musisz wiedzieć?
Przedstawiając zmiany, które weszły do polskiego porządku prawnego w IV kwartale 2019 r. szczególną uwagę należy zwrócić na „wielką” nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego z dnia 04 lipca 2019 r. która weszła w życie z dniem 7 listopada 2019 r. tym samym w istotny sposób zmienił się kształt procesu cywilnego.
Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że zmiana procedury nie powinna interesować nikogo prócz sędziów i profesjonalnych pełnomocników, ale tym razem głębokość zmian przewidzianych przez naszego ustawodawcę dotyczy przede wszystkim stron postępowania.
Dzisiejszemu wpisowi poświęcony będzie temat wprowadzenia przez nowelizację klauzuli generalnej czyli nowej naczelnej zasady postępowania cywilnego, a to klauzuli nadużycia prawa procesowego, unormowanej w art. 41 KPC.
Zgodnie z brzmieniem art. 41 KPC z uprawnienia przewidzianego w przepisach postępowania stronom i uczestnikom postępowania nie wolno czynić użytku niezgodnego z celem, dla którego je ustanowiono (nadużycie prawa procesowego).
Powyższy przepis ma na celu przeciwdziałanie przewlekłości procesu, która była spowodowana przez nieustające składanie zbędnych pism procesowych przez strony. W uzasadnieniu do powyższej nowelizacji wskazano, że na podstawie doświadczeń z praktyki sądowej można wyróżnić następujące sytuacje, w których nie ma wątpliwości, że dochodzi do nadużycia uprawnień procesowych przez stronę:
1. wnoszenie do Sądu pisma jak pozwu nie zawierającego żadnego żądania np.
do rozpoznania sprawy sądowej;
2. wnoszenie pozwu oczywiście bezzasadnego;
3. wnoszenie szeregu wniosków o wyłączenie sędziego;
4. wnoszenie szeregu wniosków o sprostowanie, uzupełnienie albo wykładnie wyroku;
5. wnoszenie szeregu zażaleń w tym samym lub zbliżonym przedmiocie.
Za naruszenie powyższej klauzuli generalnej ustawodawca przewidział sankcje, które można stosować łącznie za poszczególne naruszenia i niezależnie od wyniku postępowania.
W świetle art. 2262 KPC Sąd prowadzący sprawę ma uprawnienie do pouczenia strony, ilekroć uzna, że w świetle okoliczności sprawy jej zachowanie wskazuje na nadużycie prawa procesowego, o możliwości zastosowania wobec niej określonych środków. I tak, w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji Sąd może z urzędu:
• skazać na grzywnę stronę nadużywającą prawa procesowego;
• niezależnie od wyniku sprawy odpowiednio do spowodowanej tym nadużyciem prawa procesowego zwłoki w rozpoznaniu sprawy, zobowiązać stronę nadużywającą do zwrotu kosztów procesu w części większej niż przewidywana,
a nawet do zwrotu całości kosztów.
Warto w tym miejscu podkreślić, że Sąd może zastosować sankcję wobec strony nadużywającej prawa procesowego, również na wniosek strony przeciwnej poprzez:
• podwyższenie stopy odsetek zasądzonych od strony, której nadużycie spowodowało zwłokę w rozpoznaniu sprawy, za czas odpowiadający tej zwłoce. Stopa oprocentowania może zostać podwyższona nie więcej niż dwukrotnie, a przepisów o maksymalnej dopuszczalności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie nie stosuje się;
• przyznanie od strony nadużywającej prawa procesowego, kosztów procesu podwyższonych odpowiednio do spowodowanego tym nadużyciem zwiększenia nakładu pracy strony przeciwnej na prowadzenie sprawy, nie więcej jednak niż dwukrotnie.
Podsumowując powyższą regulację, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na sankcje oraz czynności powodujące ich zastosowanie. Co istotne, w praktyce będzie możliwość zaskarżenia takich rozstrzygnięć dopiero po zakończeniu postępowania sądowego w danej instancji.
